Ομαδική Ψυχοθεραπεία

Η Ομαδική Ψυχοθεραπεία στο ΙΣΟΨ βασίζεται στην πρακτική εφαρμογή  του μοντέλου της  Διαπροσωπικής Διάδρασης (Διεθνές Πρότυπο Irvin Yalom). 

O Διευθυντής ΙΣΟΨ,  Σταύρος Χαραλαμπίδης,  το 2013 και το Ιδρυτικό μέλος ΙΣΟΨ, Μαθιούδης Κώστας, το 2015 πιστοποιήθηκαν ως Ομαδικοί Ψυχοθεραπευτές από το Διεθνούς Φήμης Εκπαιδευτικό Κέντρο Πιστοποίησης Yalom Institute, USA, ενώ οι Ευριπίδης Γαβράς και Άννα Βασιλάκη εκπαιδεύονται επίσης.

Οι Σταύρος Χαραλαμπίδης και Ευριπίδης Γαβράς είναι πιστοποιημένοι Ομαδικοί Ψυχοθεραπευτές από την International Board for Certification in Group Psychotherapy, CGP.

Ο Διευθυντής ΙΣΟΨ, Σταύρος Χαραλαμπίδης, πιστοποιήθηκε ως Επόπτης του μοντέλου της Διαπροσωπικής Διάδρασης (Διεθνές Πρότυπο Irvin Yalom) το 2016. Αποτελούμε την μοναδική Πιστοποιημένη Ευρωπαική Ομάδα εφαρμογής του μοντέλου της  Διαπροσωπικής Διάδρασης (Διεθνές Πρότυπο Irvin Yalom) και  τη δεύτερη σε Παγκόσμιο επίπεδο μαζί με την Κινεζική.

Σε όλους τους μελλοντικούς ασθενείς μας δίνεται η δυνατότητα να παρακολουθήσουν ως ‘παρατηρητές’ μία ομαδική συνεδρία ζωντανά. Ο παρατηρητής είναι θεσμικός ρόλος δηλαδή αποτελεί μέρος του πλαισίου μας και κατά την διάρκεια παρακολούθησης της Ομάδος, δεν  δύναται να συνδιαλλαγεί με τα υπόλοιπα μέλη παρά αποκλειστικά παρατηρεί την εξελισσόμενη διαδικασία.

Η προσωπική ανάπτυξη του ατόμου δεν σχετίζεται μόνο με την εις βάθος ανάλυση του σε ατομικά ραντεβού με κάποιον θεραπευτή. Γνωρίζουμε ότι για κάποιους ανθρώπους είναι εξίσου εποικοδομητικό να διερευνούν τον εσωτερικό τους εαυτό στα πλαίσια μιας ομάδας. Οι ομάδες αυτογνωσίας ή ομαδικής ψυχοθεραπείας / συμβουλευτικής είναι πλέον μια πραγματικότητα και στη χώρα μας. Αυτή η ομάδα αποτελείται από συγκεριμμένα άτομα και διέπεται από ορισμένες αρχές.

Ας εξετάσουμε όμως τον τρόπο που κάποιος μπορεί να βοηθηθεί μέσα από κάποια ομάδα αυτογνωσίας:

• Είναι πολλοί οι άνθρωποι που βιώνουν τα ψυχοσωματικά συμπτώματα τους με έναν τέτοιο τρόπο ώστε να θεωρούν ότι είναι οι μοναδικοί άνθρωποι στον κόσμο που τους συνέβη κάτι ανάλογο με αποτέλεσμα να νιώθουν τελικά εξαιρετικά μειονεκτικά για αυτή τους την κατάσταση. Είναι βαθιά λυτρωτικά για κάποιους από αυτούς να γνωρίσουν άλλα άτομα σε ομάδα αυτογνωσίας που έχουν ίδια ή ανάλογα προβλήματα ώστε να μπορέσουν να συνειδητοποιήσουν ότι και άλλοι βιώνουν προσωπικές δυσκολίες στη ζωή τους.
• Για κάποιους η κατάσταση τους θεωρείται από τους ίδιους  ως εξαιρετικά δύσκολη και για αυτό το λόγο αξεπέραστη. Το κίνητρο τους λοιπόν για προσπάθεια αλλαγής της κατάστασης τους είναι μειωμένο. Η συμμετοχή τους σε ομάδα συμβουλευτικής τους φέρνει σε επαφή με άλλα άτομα που πιθανότατα έχουν ξεπεράσει τα προβλήματα τους ή μπαίνουν τώρα στην φάση αυτή. Από αυτόν τον παραδειγματισμό όμως παρακινούνται και οι ίδιοι να προσπαθήσουν ξανά να ξεπεράσουν τις προσωπικές τους δυσκολίες.
• Για πολλούς λόγους γνωρίζουμε ότι κάποιοι άνθρωποι έχουν ένα φόβο ‘έκθεσης’ μπροστά σε κόσμο ή σε ομάδα. Είναι άτομα δηλαδή που βιώνουν ψυχοσωματικά συμπτώματα όταν πρόκειται να βρεθούν σε μια ομάδα ή  ήδη βρίσκονται. Το άγχος τους αυτό τελικά μετατρέπει αυτά τα άτομα σε δυσλειτουργικές προσωπικότητες, οι οποίες  ενώ μπορεί να διαθέτουν εξαιρετικά δυναμικά, ως άτομα δεν καταφέρνουν να το εκφράσουν και στους γύρω τους. Τελικά θυμώνουν, νευριάζουν, αποστασιοποιούνται από την ευρύτερη ομάδα και τελικά οδηγούνται στην μοναξιά και την απομόνωση. Κλασική περίπτωση τέτοιας κατάστασης είναι τα άτομα που αντιμετωπίζουν κοινωνική φοβία ή αγοραφοβία.
  Η συμμετοχή τους λοιπόν σε ομάδα αυτογνωσίας είναι εξαιρετικότατης σημασίας γιατί τους δίνεται η δυνατότητα έκφρασης και συμμετοχής σε ένα πλαίσιο ασφαλές. Σε ένα περιβάλλον που ο καθένας σέβεται την προσωπικότητα του αλλού, η κριτική γίνεται πάντα δημιουργικά και ποτέ δεν έχει στόχο να μειώσει τον κρινόμενο αλλά να του δώσει έναυσμα για περαιτέρω ανάπτυξη.
• Άλλα άτομα δεν έχουν καλή αυτοεκτίμηση  και παρουσιάζουν χαμηλό δείκτη κοινωνικών δεξιοτήτων. Κατά την αλληλεπίδραση τους δηλαδή με αλλά άτομα δεν διαθέτουν ικανό αριθμό τεχνικών επικοινωνίας που να καθιστούν την κοινωνικοποίηση  τους εύκολη περίπτωση. Στην ομάδα αυτογνωσίας αυτά τα άτομα έχουν την δυνατότητα να πειραματιστούν με  νέα μοντέλα επικοινωνίας, να μάθουν από τους άλλους και τους τρόπους  που εκείνοι χρησιμοποιούν για να επιλύσουν τα διαπροσωπικά τους προβλήματα, να αναρωτηθούν για τις αιτίες της έλλειψης κοινωνικών δεξιοτήτων και το κυριότερο να καταφέρουν να ξεπεράσουν τις προσωπικές τους δυσκολίες με την ενθάρρυνση και την στήριξη της ομάδας και των συντονιστών αυτής.

Όπως κάθε ομάδα έτσι και μια ομάδα αυτογνωσίας είναι λειτουργικό να διέπεται από ορισμένους κανόνες που εξασφαλίζουν την καλή συνεργασία των μελών της καθώς και την μακροβιότητα της ομάδας. Οι κυριότεροι κανόνες είναι οι εξής :

• Η αρχή του απόρρητου και της εμπιστευτικότητας δεδομένων εξασφαλίζει ότι οποιαδήποτε συνδιαλλαγή σκέψεων, συμπεριφορών και συναισθημάτων που εκφράζονται εντός  ομάδας δεν γίνονται αφορμή για σχόλια και συζήτηση εκτός ομάδας
• Δεν επιτρέπεται η σωματική βία μεταξύ των μελών της ομάδας παρά μόνο η λεκτική αντιπαράθεση και αυτή μόνο όταν σκοπό έχει να βοηθήσει  θεραπευτικά τα εμπλεκόμενα μέλη και σίγουρα δεν έχει στόχο την μείωση της προσωπικότητας κάποιου εντός ομάδας.
• Κατά την συμμετοχή σε ομάδα αυτογνωσίας ένα μέλος έχει την δυνατότητα και της ατομικής θεραπείας. Οι δυο τύποι συμβουλευτικής δεν αντιμάχονται μεταξύ τους αλλά αντίθετα επιδρούν αθροιστικά και συμπληρωματικά σχετικά με την προσωπική ανάπτυξη του μέλους.
• Όλα τα μέλη είναι αξιοσέβαστα και ισότιμα με ίδιες υποχρεώσει και δικαιώματα. Το κοινό καλό η αρχή της πλειοψηφίας είναι μεγαλύτερης βαρύτητας από το προσωπικό όφελος εντός ομάδας .
• Τηρούνται αυστηρά η ώρα προσέλευσης καθώς και όλοι οι προηγούμενοι κανόνες.

Ο Irvin D. Yalom, στο βιβλίο του Θεωρία και Πράξη της Ομαδικής Ψυχοθεραπείας, αναφέρει τις «Αρχές της Ομαδικής Θεραπείας», όπως σημειώθηκαν από τους θεραπευόμενους του σε εκτενή σχετική έρευνα κατά τη διαδικασία ομαδικής θεραπείας.

1. Κατανόηση του εαυτού:Τα άτομα διερευνούν και μαθαίνουν τους λόγους για τους οποίους σκέφτονται και νιώθουν με συγκεκριμένο τρόπο. Ανακαλύπτουν  και αποδέχονται μέρη του εαυτού τους που έως τώρα δεν γνώριζαν.
2. Ενστάλλαξη Ελπίδας: Η ομάδα αποτελείται από άτομα που βρίσκονται σε διαφορετικά στάδια θεραπευτικής διαδικασίας. Η αντιμετώπιση θεμάτων και η πρόοδος των μελών δίνει ελπίδα σε όλους και ιδιαίτερα σε όσους βρίσκονται στα αρχικά στάδια.
3. Καθολικότητα: Η συνεύρεση με ανθρώπους που βιώνουν και νιώθουν τα ίδια πράγματα βοηθάει στην αίσθηση καλωσορίσματος στην ανθρώπινη φυλή και στη συνειδητοποίηση ότι δεν είναι μόνοι.
4. Αλτρουϊσμός: Τα μέλη ωθούνται στην αυτο-εκτίμηση και στην εμπιστοσύνη προσφέροντας τη βοήθειά τους στους άλλους και δίνοντας προτεραιότητα στις ανάγκες των άλλων.
5. Οικογενειακή επαναδιαδραμάτιση:Η ομάδα θυμίζει οικογενειακό περιβάλλον, μέσα στο οποίο τα μέλη διερευνούν τις εμπειρίες που έχουν συμβάλλει στην ανάπτυξη της προσωπικότητα τους και κατανοούν την υιοθέτηση συγκεκριμένων συμπεριφορών, στα πλαίσια κατανόησης και αποδοχής.
6. Διαπροσωπική μάθηση:Η έκφραση της γνώμης και η ειλικρίνεια των άλλων μελών επισημαίνουν συνήθειες ή συμπεριφορές που ενοχλούν καιι βοηθούν το άτομο να αντιληφθεί τι εντύπωση δίνει. Αναπτύσσεται η κοινωνική επαφή, η αλληλεπίδραση και η εμπιστοσύνη.
7. Συνεκτικότητα ομάδας:Επειδή η ομάδα έχει κοινό στόχο, αναπτύσσεται η αίσθηση της αποδοχής καθώς το άτομο ανακαλύπτει πράγματα για τον εαυτό του που το φέρνουν σε δύσκολη θέση και νιώθει ότι ανήκει σε μία ομάδα ανθρώπων που το καταλαβαίνουν και το αποδέχονται.
8. Κάθαρση:Το άτομο μοιράζεται συναισθήματα και εμπειρίες με μία ομάδα ανθρώπων που μπορεί να ανακουφίσει τον πόνο, τις ενοχές και το άγχος.
9. Μετάδοση πληροφοριών: Τα μέλη βοηθούν το ένα το άλλο με το μοίρασμα των πληροφοριών, προτάσεις, συμβουλές.
10. Μιμητική συμπεριφορά:Η διαπίστωση ότι τα άτομα μπορούν να ανακαλύπτουν και να αποκαλύπτουν πράγματα που τους φέρνουν σε δύσκολη θέση και ότι αυτό τους ωφελεί, παρακινεί προς μίμηση. Επίσης, μέσα στην ομάδα υπάρχουν στάσεις και συμπεριφορές κάποιου ή κάποιων ατόμων που τα άτομα επιθυμούν να υιοθετήσουν.
11. Υπαρξιακοί παράγοντες:Τα άτομα της ομάδας εισπράττουν στήριξη καθώς έρχονται αντιμέτωπα με θεμελιώδη ζητήματα ζωής και θανάτου. Καλούνται  να δουν τη ζωή τους πιο ειλικρινά, να σεβαστούν τις ανάγκες τους, να δίνουν λιγότερη βαρύτητα σε όσα θεωρούν ασήμαντα και να συνειδητοποιούν περισσότερο ότι η ευθύνη για τη ζωή τους, τις πράξεις και τις επιλογές τους είναι στα δικά τους χέρια

Yalom, D. Irvin, & Leszcz, M., Θεωρία και Πράξη της Ομαδικής Ψυχοθεραπείας, Αθήνα, (2006), εκδόσεις ΑΓΡΑ Α.Ε.

Yalom, D. Irvin, & Lesczc, M. (2005). The theory and practice of group psychotherapy. New York, NY: Basic Books