Ατομική Ψυχοθεραπεία

Γνωσιακή Αναλυτική Ψυχοθεραπεία

H Γνωσιακή Αναλυτική ψυχοθεραπεία περιλαμβάνει ένα Θεραπευτή και τον Θεραπευόμενο, που συνεργάζονται ώστε μαζί να αναζητήσουν το πλαίσιο αναφοράς δημιουργίας της προσωπικότητας του θεραπευόμενου ώστε να κατανοηθεί καλύτερα ο τρόπος με τον οποίο μπορεί να συνεχιστεί η ζωή του στο παρόν και το μέλλον. Ερωτήσεις όπως: «Γιατί καταλήγω να έχω δίπλα μου ανθρώπους που με υποτιμούν?» γίνονται πιο κατανοητές και αναζητούνται συνεργατικά, με συστηματικό και βιωματικό τρόπο με τον θεραπευτή οι απαντήσεις τους.

Σχεσιακή Ψυχανάλυση

Οι βασικές αρχές του μοντέλου της Σχεσιακής Ψυχανάλυσης αναπτύσσονται κυρίως στην Αμερική από το 1980 με κύριο δημιουργό τον Stephen Mitchell και προπάτορα τον μαθητή του Φρόυντ, Φερέντσι. Περιληπτικά περιλαμβάνει συστατικά στοιχεία από το Αμερικανικό φεμινιστικό κίνημα κυρίως, την ψυχαναλυτική θεωρία του Εαυτού με κύριο εκφραστή τον Kohut, την θεωρία της διυ-υποκειμενικής συναλλαγής στην Ψυχαναλυτική διεργασία με θεμελιωτές τους Mitchell, Bromberg, Benjamin, Ogden, την θεωρία της Διαπροσωπικής Ψυχανάλυσης/Ψυχιατρικής με κύριο εκφραστή τον Sullivan, ερευνητικά δεδομένα από τον τομέα της Ψυχαναλυτικής μελέτης δεσμού τροφού-παιδιού με κυρίαρχες μορφές τους Daniel Stern, Beatrice Beebe.

Γνωσιακή Αναλυτική Ψυχοθεραπεία

Τι είναι η Γνωσιακή Αναλυτική Ψυχοθεραπεία;

H Γνωσιακή Αναλυτική ψυχοθεραπεία περιλαμβάνει ένα Θεραπευτή και τον Θεραπευόμενο, που συνεργάζονται ώστε μαζί να αναζητήσουν το πλαίσιο αναφοράς δημιουργίας της προσωπικότητας του θεραπευόμενου ώστε να κατανοηθεί καλύτερα ο τρόπος με τον οποίο μπορεί να συνεχιστεί η ζωή του στο παρόν και το μέλλον. Ερωτήσεις όπως: «Γιατί καταλήγω να έχω δίπλα μου ανθρώπους που με υποτιμούν?» γίνονται πιο κατανοητές και αναζητούνται συνεργατικά, με συστηματικό και βιωματικό τρόπο με τον θεραπευτή οι απαντήσεις τους.

Για ποιον είναι?

Η Γνωσιακή Αναλυτική ψυχοθεραπεία είναι ασφαλής και φιλική προς τον χρήστη – πελάτη. Χρησιμοποιείται σε ένα ευρύ επίπεδο εφαρμογών όπως κατάθλιψη, άγχος, προσωπικές δυσκολίες, διαπροσωπικά προβλήματα, διαταραχές προσωπικότητας, προβλήματα γάμου, οικογενειακές συσχετίσεις, συμβουλευτική γονικού ρόλου.

Γιατί τώρα;

Συχνά οι άνθρωποι εύχονται να μπορούσαν να αλλάξουν τις τωρινές συνθήκες της ζωής τους ώστε αυτή να γίνει δημιουργικότερη , να αποκτήσει ποιότητα , αλλά δεν γνωρίζουν τον τρόπο να ξεκινήσουν.

Κατήφεια, θλίψη, άγχος, σύγχυση και ανησυχία, ψυχοσωματικά προβλήματα μπορεί να μας κάνουν να αισθανόμαστε λιγότερο ικανοί να βρούμε έναν τρόπο να ξεφύγουμε από τις δυσκολίες μας. Τότε ίσως χρειαζόμαστε βοήθεια ειδικού.

Πως λειτουργεί;

  • H ΓΑΘ επικεντρώνει την προσοχή της στην ανακάλυψη με την βιωματική συμμετοχή του θεραπευτή του τρόπου με τον οποίο δημιουργήθηκαν τα προβλήματα, και πώς οι διαδικασίες που ανακαλύψαμε για να τα αντιμετωπίσουμε, μπορεί να είναι δυσλειτουργικές ή αναποτελεσματικές.
  • Σχεδιάστηκε για να βοηθήσει τους ασθενείς να κατανοήσουν τον τρόπο με τον οποίον οι καθημερινές δυσκολίες που βιώνουν μπορεί να διαιωνίζονται ή διογκώνονται από τους συνηθισμένους τρόπους αντίδρασης σε αυτά.
  • Οι προβληματικές καταστάσεις κατανοούνται μέσα από τις προσωπικές ιστορίες των ασθενών και των βιωματικών εμπειριών τους. Η έμφαση δίνεται στον τρόπο με τον οποίον αυτές οι διαδικασίες αντιμετώπισης γεννήθηκαν και τους τρόπους που μπορεί σήμερα να αναγνωριστούν, να εφαρμοστούν, να ανασχηματιστούν και να βελτιωθούν.
  • Μετά ο θεραπευτής και θεραπευόμενος από κοινού αναγνωρίζουν τον ‘υγιή εαυτό’, τον ενδυναμώνουν, και ο θεραπευτικός σχεδιασμός επικεντρώνεται στην διαδικασία των επερχόμενων αλλαγών.
  • Η θεραπευτική αλληλεπίδραση είναι ενεργητική και βιωματική. Διαγράμματα και γραπτές διατυπώσεις χρησιμοποιούνται με τον ασθενή ώστε να τον βοηθήσουν στην αναγνώριση, πρόκληση, και αναδιαμόρφωση των διαδικασιών αντιμετώπισης που αποδεικνύονται μέσω βιωματικής εμπειρίας δυσλειτουργικοί ή αναποτελεσματικοί .
  • Το περιεχόμενο της αλληλεπίδρασης του Ασθενούς εκφράζεται σε γραπτό κείμενο που χρησιμοποιείται σαν εργαλείο κατανόησης και μέσο διαλόγου με το θεραπευτή και με τον εαυτό του κατά τη διάρκεια και μετά το τέλος της θεραπείας.

Εντελώς πρακτικά

Η ΓΑΘ ΕΙΝΑΙ:

  • Είναι βραχυπρόθεσμη. Η θεραπεία αποτελείται από τέσσερα έως είκοσι τέσσερα συνεδρίες, κατά μέσο όρο δεκαέξι. Σχεδιάσθηκε σαν βραχύχρονο μοντέλο, πολλές φορές όμως μπορεί να χρησιμοποιηθεί και σε πιο μακροχρόνιες θεραπείες. Στην περίπτωση εφαρμογής των Γνωσιακών Αναλυτικών εννοιών σε ομαδικό πλαίσιο το ΙΓΑΨ προτείνει τουλάχιστον ένα χρόνο διάρκεια.
  • Μπορεί να χρησιμοποιηθεί εξατομικευμένα, σε ομαδικό πλαίσιο, σε δυαδική θεραπεία του ζεύγους, ως εργαλείο κατανόησης του δυναμικού σε σχολικά και εργασιακά περιβάλλοντα.
  • Είναι γνωσιακή επειδή ενθαρρύνει την ικανότητα του ασθενούς να αυτο παρατηρείται όσον αφορά στην διαδικασία συσχετισμού πεποιθήσεων, συναισθημάτων και συμπεριφορών.
  • Είναι Αναλυτική επειδή ασυνείδητοι παράγοντες αναγνωρίζονται και δουλεύονται θεραπευτικά. Επιπλέον η θεραπευτική σχέση νοείται μέσα από το ‘μεταβιβαστικό δυναμικό’ που γίνεται εργαλείο αναγνώρισης και αναδιαμόρφωσης των ανταποδοτικών ρόλων που γεννήθηκαν στις πρώιμες βιωματικές συσχετίσεις του ασθενούς με τους σημαντικούς άλλους.
  • Είναι συνθετική αφού παρόλο που διαθέτει το δικό της θεωρητικό υπόβαθρο επιτρέπει και προάγει την χρήση τεχνικών από άλλα μοντέλα και ιδιαίτερα αυτών που η θεωρητικοποίηση του διαλεκτικού εαυτού είναι κυρίαρχη.
  • Είναι διαλεκτική αφού αντιλαμβάνεται τον εαυτό ως ένα δυναμικό σύνολο εσωτερικών ‘φωνών’ που επικοινωνούν ή τείνουν να επικοινωνήσουν ενδοπροσωπικά, διαπροσωπικά (Φιλοσοφική επίδραση του Βακτίνου)

Τα 3 βασικά στοιχεία της ΓΑΘ.

Τα 3 βασικά στοιχεία της γνωσιακής αναλυτικής θεραπείας είναι η αναδιαμόρφωσηαναγνώριση και η επαναληπτική κριτική ματιά, μέσω των οποίων ο θεραπευόμενος σταδιακά εσωτερικεύει τόσο τον ρόλο του θεραπευτή όσο και τα εννοιολογικά εργαλεία που χρησιμοποιούνται κατά την διάρκεια της θεραπείας.

Η αναδιαμόρφωση συντελείται συνεργατικά και βιωματικά ανάμεσα σε θεραπευτή και ασθενή και έχει 1) αφηγηματικό νόημα , όπου ξαναεκφράζουμε τη θεραπευτική ιστορία του ασθενούς και 2) περιγραφικό νόημα , όπου περιγράφουμε τις τρέχουσες καταστρεπτικές προς τον εαυτό διαδικασίες που συντηρούν ή αναπαράγουν τα προβλήματα -στόχους που αναμένεται να μετασχηματιστούν εντός θεραπείας.

Αυτή η αναδιαμόρφωση χρησιμοποιείται κατά τη διάρκεια όλης της θεραπείας σαν βάση για τις ασκήσεις στο σπίτι του ασθενούς , που στοχεύουν στην γρήγορη αναγνώριση. Επίσης μέσω της αναδιαμόρφωσης στοχεύουμε στην περιγραφή και ανάλυση του μεταβιβαστικού δυναμικού ανταποδοτικών ρόλων μεταξύ Θεραπευτικής δυάδας. Η αναδιαμόρφωση χρησιμοποιείται και στο τέλος της θεραπείας με αποχαιρετιστήριο γράμμα από τον θεραπευτή στον ασθενή. Ο ψυχοθεραπευτικός φάκελος συνήθως δίνεται στους ασθενείς στην 1 συνεδρία και οι απαντήσεις και ο τρόπος που θα χρησιμοποιηθεί από τον ασθενή , συνεισφέρει στην διαδικασία της αναδιαμόρφωσης. Η αναδιαμόρφωση περιγράφει τις τωρινές σχέσεις και τις σχέσεις με τους σημαντικούς άλλους στο παρελθόν , συμπεριλαμβάνοντας την αναπτυσσομένη στη θεραπεία σχέση με το θεραπευτή καθώς και την σχέση του θεραπευόμενου με τον εαυτό του. Κατά αυτόν τον τρόπο θεωρούμε ότι η διαπροσωπικές και διαπροσωπικές διαδικασίες εκτελούνται σε παράλληλη βάση αλλά αλληλεπιδρώντας μεταξύ τους. Μέσα από αυτού του είδους την κατανόηση , συγκεκριμένα προβλήματα μπορούν να αναγνωριστούν και εύρος ψυχοθεραπευτικών τεχνικών.

Ενδεικτική Βιβλιογραφία

Leiman, M. (2002). Toward semiotic dialogism. Theory and Psychology, 12, 221-235.

Leiman, M. (2004). Dialogical sequence analysis. In H.J.M. Hermans & G. Dimaggio (Eds.). Dialogical self in psychotherapy.

Leiman, M. & Stiles, W.B. (2001). Dialogical sequence analysis and the zone of proximal development as conceptual enhancements of the assimilation model: The case of Jan revisited. Psychotherapy Research, 11, 311-330.

Ryle,A. and Kerr,I.B. (2002) Introducing Cognitive Analytic Therapy: Principles and Practice. Chichester, J.Wiley and Sons

Pollock,P.H. (Ed.) (2001) Cognitive Analytic Therapy for Adult Survivors of Childhood Abuse: Approaches to Treatment and Case Management Chichester, J.Wiley and Sons.

Hepple,J. and Sutton,L.(Eds) (2004) Cognitive Analytic Therapy and later life: a new perspective on old age. Hove, BrunnerRoutledge

Σχεσιακή Ψυχανάλυση

Οι βασικές αρχές του μοντέλου της Σχεσιακής Ψυχανάλυσης  αναπτύσσονται  κυρίως στην Αμερική από το 1980  με κύριο δημιουργό τον Stephen Mitchell και προπάτορα τον μαθητή του Φρόυντ, Φερέντσι. Περιληπτικά περιλαμβάνει συστατικά  στοιχεία από το Αμερικανικό φεμινιστικό κίνημα κυρίως, την ψυχαναλυτική θεωρία του Εαυτού με κύριο εκφραστή τον Kohut, την θεωρία της διυ-υποκειμενικής συναλλαγής στην Ψυχαναλυτική διεργασία με θεμελιωτές τους Mitchell, Bromberg, Benjamin, Ogden, την θεωρία της Διαπροσωπικής Ψυχανάλυσης/Ψυχιατρικής με κύριο εκφραστή τον Sullivan, ερευνητικά δεδομένα από τον τομέα της Ψυχαναλυτικής μελέτης δεσμού τροφού-παιδιού με κυρίαρχες μορφές τους Daniel Stern, Beatrice Beebe.

Οι θεραπευτές της Σχεσιακής Ψυχανάλυσης του ΙΣΟΨ είναι εκπαιδευμένοι από βασικές μορφές της σύγχρονης Σχεσιακής Ψυχανάλυσης και λαμβάνουν χρόνια εποπτεία στην θεραπευτική επαφή με δύσκολους χαρακτηριολογικά ασθενείς, από πρωτοπόρους στην Μοντέρνα Ψυχανάλυση όπως οι Jonathan Slavin,Ruthelen Josselson, Σπύρος Ορφανός, Judith Pearson,Lauren Levine.

Οι εκπραξίες (enactments) δημιουργούνται προκειμένου να επικοινωνήσουν αυτό που ονομάζεται ‘σχεσιακό ασυνείδητο’, και εμφανίζονται σε δύσκολες φάσης της μεταβιβαστικής σχέσης όπου ο αναλυόμενος επενδύει στον Αναλυτή εγκλωβισμένα συναισθήματα ως να είναι κάποιο ‘αντικείμενο’ του παρελθόντος.

Ο Αναλυτής επιδρά και επεμβαίνει στο ‘εδώ και τώρα’ έχοντας ταυτόχρονα υπόψη του το αναπτυξιακό δυναμικό του αναλυόμενου (παρελθοντικές σχέσεις αντικειμένων) αλλά και το σχεσιακό δυναμικό με τον Αναλυτή όπως εκφράζεται από φαντασιώσεις, όνειρα και κυρίως την ανάγκη του αναλυόμενου για ‘αυθεντική’ σχέση με τον Αναλυτή του.

Η αυτοαποκάλυψη του Αναλυτή σχετικά με το βίωμα που έχει για τον ασθενή του γίνεται μέσα από το θεωρητικό κατασκεύασμα του ‘αναλυτικού τρίτου’ (Τhomas Ogden) του πεδίου που συνδημιουργείται από το αναλυτικό ζεύγος σε κάθε ανάλυση και είναι η κύρια μονάδα μελέτης στην Σχεσιακή Ψυχανάλυση.

Η Σχεσιακή Ψυχανάλυση θέτει στο επίκεντρο της θεραπείας το κομμάτι των ανθρώπινων διαπροσωπικών σχέσεων υποστηρίζοντας πως ο τρόπος με τον οποίο έχουν διαμορφωθεί  οι σχέσεις με τους άλλους τόσο στο παρελθόν όσο και στο παρόν παίζει καθοριστικό ρόλο στην εμφάνιση ψυχικών διαταραχών. Κατά τη διάρκεια της θεραπευτικής διαδικασίας δίνεται μεγάλη σημασία στο τρόπο συσχέτισης  μεταξύ θεραπευτή και θεραπευόμενου όπου μέσα σε μια ισότιμη σχέση (που παραμένει ασύμμετρη όπως στην Φροϋδική Ανάλυση, ωστόσο είναι πολύ λιγότερο ασύμμετρη συγκριτικά) επηρεάζουν ο ένας τον άλλο καθώς αναδύονται συνειδητά ή ασυνείδητα βιώματα, αντιλήψεις και συναισθήματα.

Παράλληλα, βασικό στοιχείο της Σχεσιακής Ψυχανάλυσης είναι η έννοια της διυποκειμενικότητας, η θέαση δηλαδή του σύνθετου τρόπου διάδρασης των δυο προσωπικοτήτων του αναλυτή και αναλυόμενου και η επιρροή του προσωπικού υλικού και κατά επέκταση του παρελθόντος και των δύο στη θεραπευτική πράξη. Η διυποκειμενική διάσταση εισέρχεται ολοκληρωτικά τόσο στην παραγωγή – εκφορά όσο και στην επίλυση ή μη των εκπραξιών από τη μεριά του αναλυόμενου αλλά μερικές φορές και του αναλυτή.

Ο αμεσότερος και βιωματικά εύπεπτος τρόπος εσωτερίκευσης του καινούργιου μοντέλου συσχέτισης που προτείνει η θεραπεία επιτυγχάνεται μέσα από την καθαρή και δυναμική εξέταση της εκπραξίας στο “εδώ και τώρα”. Αυτό σημαίνει ότι η χρήση του “εαυτού” του Αναλυτή θα αποτελέσει την μήτρα επανεκπαίδευσης του αναλυόμενου στον τρόπου εμπλοκής του στα “σχεσιακά διυποκειμενικά πλαίσια”. Η ορθή και αποτελεσματική χρήση του “εαυτού” του Αναλυτή θα αποτελέσει και το σημείο εστίασης της συγκεκριμένης σειράς παρεμβάσεων κυρίως μέσα από την αντι-μεταβιβαστική και αλληλεπιδραστική της διάσταση.

Οι Σχεσιακοί Ψυχαναλυτές δίνουν ιδιαίτερη σημασία και προσοχή στη σχέση που αναπτύσσουν με το θεραπευόμενο, όπως αυτή διαμορφώνεται και βιώνεται στην θεραπεία. Τα άτομα με διαταραχή προσωπικότητας εμφανίζουν μεγάλη δυσκολία στο «σχετίζεσθαι». Δείχνουν ακαμψία στα γνωστικά τους σχήματα και εγκλωβισμό στις συναισθηματικές τους εμπειρίες.

Περιστατικά που πάσχουν από ανίατες ασθένειες ή έντονες σωματοποιήσεις έρχονται σε θεραπεία, όλο και συχνότερα. Τις τελευταίες δεκαετίες η έξαρση ανίατων και αυτοάνοσων ασθενειών, όπως ο καρκίνος, το Aids / HIV, η σκλήρυνση κατά  πλάκας, οι αλλεργίες, η ψωρίαση και πολλές άλλες, καθώς και εξωτερίκευση έντονων σωματοποιήσεων , όπως οι κρίσεις πανικού, έχουν εντατικοποιήσει την ανάγκη θεραπευόμενων και θεραπευτών για κατάλληλα προσαρμοσμένη θεραπεία σε άτομα των κατηγοριών αυτών, χωρίς όμως  αυτή να στοχεύει αποκλειστικά και μόνο στο σύμπτωμα. Όλο και μεγαλύτερο μέρος της επιστημονικής κοινότητας τείνει να πιστεύει, ότι  πρόκειται για την έκφραση μία έντονης εσωτερικής διαμάχης και ενός καλά κρυμμένου  θυμού και η ενασχόληση μόνο με το σύμπτωμα  και την ασθένεια δεν είναι αρκετή. Στη Σχεσιακή Ψυχαναλυτική Ψυχοθεραπευτική προσέγγιση, δημιουργήθηκε χώρος για την διερεύνηση όχι μόνο του συμπτώματος αλλά και την σύνδεση του με έναν Διαλογικό και Πολυσυλλεκτικό  Εαυτό, που βασίζεται  σε μαθημένους ανταποδοτικούς ρόλους με εξωτερικούς και εσωτερικευμένους άλλους, καθώς και το  πως η αναδιαμόρφωση του διαλογικού εαυτού μπορεί να βοηθήσει στην διαχείριση της ασθένειας και των συμπτωμάτων.

Ενδεικτική Βιβλιογραφία

Stephen A. Mitchell, (1993). Hope and Dread in Psychoanalysis. New York: Basic Books.

Stephen A. Mitchell, (1997). Influence and Autonomy in Psychoanalysis. Hillsdale, NJ: The Analytic Press.

Stephen A. Mitchell, (2000). Relationality: From Attachment to Intersubjectivity. Hillsdale, NJ: The Analytic Press.

Stephen A. Mitchell and Aron, Lewis. (1999). Relational Psychoanalysis: The Emergence of a Tradition. Hillsdale, NJ: The Analytic Press.

Greenberg, J. & Mitchell, S.A. (1983). Object Relations in Psychoanalytic Theory. Cambridge, MA: Harvard University Press.

Aron, Lewis (1996). A Meeting of Minds. Hillsdale, NJ: The Analytic Press.

Curtis, R. C. & Hirsch. I. (2003). Relational Approaches to Psychoanalytic Psychotherapy. In Gurman, A. G. & Messer, S. B. Essential Psychotherapies. NY: Guilford.

Curtis, R. Coleman. (2008). Desire, Self, Mind and the Psychotherapies: Unifying Psychological Science and Psychoanlaysis. Lanham MD & NY: Jason Aronson

Cushman, Philip. (1996). Constructing the Self, Constructing America: A History of Psychotherapy . New York: Perseus Publishing.

Aron, L. and Harris, A. (2011), Relational Psychoanalysis IV: Expansion of Theory, Psychology Press

Aron, L. and Harris, A. (2011), Relational Psychoanalysis V: Evolution of Process, Psychology Press

Aron, L. and Lechich M., (2012). Relational psychoanalysis, in Textbook of Psychoanalysis, 2nd Edition. Washington, DC, American Psychiatric Publishing, pp 211-224.